De slachtofferrol en waarom je dat totaal niet helpt

Laat ik eerst even beginnen met het feit dat slachtoffer en slachtofferrol twee totaal verschillende dingen zijn. Je bent een slachtoffer wanneer jou iets is overkomen, zoals bijvoorbeeld een ongeluk, een misdrijf, wanneer er een ramp is gebeurd, je misbruikt bent of lichamelijk letsel opgelopen hebt. Zo zijn er nog vele voorbeeld te benoemen. Deze blog gaat niet over slachtoffer zijn, maar het gaat over slachtofferrol.

Wat is een slachtofferrol?

De slachtoffer rol gaat dus niet over wat je is overkomen zoals bij slachtoffer, maar bij de slachtofferrol gaat het over hoe je ermee omgaat wat je is overkomen. Kenmerkend daarbij is dat je geen verantwoordelijkheid neemt voor wat je denkt, hoe je je voelt en welke keuzes je maakt. Je zoekt de schuld buiten jezelf en houdt de ‘dader’ verantwoordelijk voor hoe jij je nu voelt.

“Een slachtoffer is iet aangedaan (er is een dader) en de slachtofferrol gaat over hoe jij omgaat met jouw gedachten en gevoelens in verschillende situaties.”

Wanneer je in de slachtofferrol zit:

• Neem je zelf geen verantwoordelijkheid, die leg je namelijk bij een ander neer.
• Kijk je lijdzaam toe.
• Zie je jezelf als ondergeschikt.
• Ben je passief.

Herken je dat je in de slachtofferrol zit?

Voel je dat je jezelf in de slachtofferrol plaatst? Of zeggen anderen regelmatig tegen je dat je in de slachtofferrol zit? Jezelf slachtoffer voelen is een hele natuurlijke reactie wanneer je door een periode van rouw of stress gaat, of wanneer er veranderingen plaats vinden waar je geen behoefte aan hebt. Je mag dus best een beetje mild zijn naar jezelf wanneer je in zo’n periode zit. Maar het is geen effectieve reactie.

Kenmerken van de slachtofferrol

Iemand die in de slachtofferrol zit neemt geen verantwoordelijkheid. Diegene legt alle schuld bij een ander neer. Gevoelens van onmacht en hulpeloosheid spelen een grote rol. Hier zijn voorbeelden van zinnen die mensen in een slachtofferrol uitspreken:

• Waarom moet mij dit overkomen?
• Ze moeten mij weer hebben.
• Ben ik alweer de sjaak.
• Zie je wel, ik kan het niet!
• Dat heb ik weer..
• Ja maar daar kan ik niks aan doen.
• Je weet toch dat mijn hoofd daar niet naar staat?
• Achteraf gezien had ik beter …

Je blijft erin hangen

Het is heel begrijpelijk en een hele natuurlijke reactie als je vlak na een ingrijpende gebeurtenis van slag bent. Maar na die eerste schrik is het belangrijk om te bekijken waar je nu daadwerkelijk staat en hoe je met de gebeurtenis om gaat. Wanneer je hier te lang in blijft hangen, dan zet je jezelf in de slachtofferrol. Hoe wel het vaak onbewust gaat, is het een keuze om in deze rol te blijven hangen. Je bent gekwetst, beschadigd en je vertrouwen is heel laag. Een slachtofferrol kan je in zo’n geval houvast geven. Vaak komt deze rol voort uit angst. Angst om je eigen patronen en valkuilen onder ogen te zien, angst om steun te verliezen, angst om er alleen voor te komen staan, angst voor de gevoelens die naar boven komen, angst voor de onzekere toekomst.

Maar blijven hangen in de slachtofferrol maakt de situatie niet beter, sterker nog, vaak wordt het alleen maar erger. Het gaat je totaal niet verder helpen.

Waarom werkt de slachtofferrol niet?

Wanneer je blijft hangen in het klagen en beschuldigen zonder daarbij verantwoordelijkheid te nemen, kom je geen stap verder. Je blijft doorgaan met een ander en/of jezelf verwijten (had ik maar dit of dat..). Je omgeving zal het uiteindelijk een keer zat worden en roepen: ‘Nu weten we het wel’.

Verwijten helpt niet, je verantwoordelijkheid nemen wel!

Verwijten en klagen is wat anders dan verdrietig zijn of je boosheid uiten. Het uiten van je gevoelens heeft namelijk een functie en hoort bij de verwerking van de gebeurtenis die je mee hebt gemaakt. Blijven klagen en verwijten heeft geen zin want het brengt je geen stap verder. Het doel is om je verantwoordelijkheid te pakken, de regie te nemen over de situatie. En wanneer het je niet lukt om dat vanuit jezelf te doen, neem dan vooral een professional in vertrouwen en ga samen aan de slag!

Voel je na het lezen van deze blog de behoefte om over jouw situatie te praten? Ik bied gratis Family Feelings coachingscall aan van maximaal 30 minuten. Hierin bespreken we waar je mee zit en wat ik voor jou kan betekenen.

Voel je welkom!